1

In de cockpit kwam de turbulentie onverwacht.
Jim deed het lampje voor stoelriemen vast aan. Hij zat sinds anderhalf uur weer op zijn plaats. Na de start had Ben het vier uur van hem overgenomen. Nu sliep de relief pilot in het rustgedeelte achter in de cockpit; hij zou Greg gedurende het laatste deel van de vlucht aflossen.
‘Die zag ik niet aankomen,’ zei Jim.
‘Ik ook niet,’ zei Greg.
Jim bestudeerde het instrumentarium. ‘Op de radar is niets te zien.’
‘Clear air turbulentie?’ opperde zijn copiloot.
‘Kijk eens naar de buitentemperatuur!’ riep Jim opeens.
Greg volgde zijn blik en fronste zijn voorhoofd.
Turbulentie kan het gevolg zijn van de overgang van warmere naar koudere lucht. Kennelijk was dit nu gebeurd, want volgens de outside air temperature-meter was de buitentemperatuur opeens zeventig graden onder nul; een plotselinge daling van vijftien graden. Dit soort waarden komt alleen voor boven de poolgebieden.
‘Controleer de weerkaart nog eens. Hebben we iets over het hoofd gezien?’ vroeg Jim.
‘Nee, dat weet ik zeker,’ antwoordde Greg. ‘Maar ik kijk nog even.’
Hij pakte het vluchtplan erbij en Jim bleef ongelovig naar de oat kijken, terwijl de trotse 747 schudde alsof een opperwezen ermee speelde.
‘Londen maakt nergens melding van,’ zei Greg.
In de Britse hoofdstad was het World Area Forecast Centre gevestigd, verantwoordelijk voor de weerkaarten in het vluchtplan.
‘Maar die temperaturen kunnen niet kloppen,’ zei Jim.
‘Ik zou ook eerder denken aan een defect van de meter,’ zei Greg.
‘Ik moet de passagiers wat zeggen,’ zei Jim. ‘Het gaat er behoorlijk wild aan toe.’
Hij pakte zijn zendmicrofoon en drukte op de pa-knop. ‘Beste mensen, dit is de gezagvoerder. We vliegen onverwacht door een gebied met sterke turbulentie, zoals u merkt. Ik verwacht dat we er spoedig doorheen zullen zijn. Excuses voor het ongemak en hou uw stoelriemen vast, voor uw eigen veiligheid.’
Hij zette de pa weer uit. Achter zich hoorde hij gestommel; Ben. Hij was uit zijn bunk geklommen en moest zich met beide handen vasthouden aan zijn stoel.
‘Jongens, wat is er loos?’
‘Clear air turbulentie, waarschijnlijk,’ zei Jim. ‘We vliegen door een koude luchtlaag.’
Ben floot tussen zijn tanden toen ook hij een blik wierp op de oat, terwijl de Princess geranseld werd door onzichtbare beulen.
‘Vraag Tokio eens wat zij weten,’ zei Jim.
Greg knikte en drukte op de zendknop van de high frequency radio, dankzij zijn wereldwijde bereik de enige manier om te communiceren met de verkeersleiding. De pilot monitoring was verplicht ieder uur positie door te geven aan het dichtstbijzijnde van de drie bereikpunten waarin de Stille Oceaan was opgedeeld: Tokio in het westen, Anchorage in het noorden en Oakland in het oosten. Greg probeerde de hf te tunen en contact te maken.
Krrrchh… rrrrcchhh… krr…
Ruis en gekraak weerklonk in de cockpit.
Greg deed pogingen met de sqelch de ruis weg te krijgen. Het lukte niet en hij zocht eerst naar een wat hogere frequentie, daarna een lagere, om een duidelijke verbinding te krijgen. Door de geselingen van de turbulentie was het een heidens karwei. Ten slotte verdween toch de ruis en riep Greg de verkeersleiding aan.
‘Tokio, Tokio, Tokio, dit is Oceans 582.’
Er kwam niet meteen respons. Greg wachtte even en herhaalde zijn oproep. ‘Tokio, Tokio, Tokio, dit is Oceans 582.’
Nog steeds liet geen enkele verkeersleider van zich horen.
‘Geen contact,’ stelde Jim vast.
‘Nee, te veel storingen, blijkbaar. Die hf is ook primitief. Ik zoek een andere frequentie.’
Wat hij ook probeerde, het lukte niet contact te krijgen. Dat maakte Jim geregeld mee, niets uitzonderlijks. De high frequency was primitief en als copiloot werd hij er zelf niet zelden moedeloos van.
De turbulentie was onverwacht begonnen en eindigde net zo abrupt, even na halfdrie. Het ene moment was het nog alsof ze op een schip in een zware storm zaten, daarna werd het rustiger en vloog de Princess vlak en kalm verder.
De buitentemperatuur steeg meteen ook weer.
‘Weer zo’n cat waar ik niets van begrijp,’ zei Greg.
‘Probeer de hf nog eens,’ zei Jim. ‘Ik wil weten of het nu wel lukt.’
Greg riep Tokio weer op en Jim keek toe. Nog steeds geen contact. Op de ruis na bleef het ijzingwekkend stil. Een halfuur geleden had de copiloot nog wel met de luchtverkeersleiding gesproken.
‘Nee, de hf doet het nog steeds niet,’ zei Greg.
‘Geef onze positie door en probeer de kortegolf,’ zei Jim.
Greg knikte weer en plaatste de microfoon dichter bij zijn mond.
‘Dit is Oceans 582, transmitting blind,’ zei hij, waarmee hij aangaf: jongens, ik weet niet of iemand dit hoort, maar ik zeg het toch maar. ‘We zijn ongeveer op positie 14 noord, 160 west. Zulu tijd is gmt minus twaalf uur.’
Zulu tijd is de koosnaam voor Universal Time Code, die overeenstemt met Greenwich Mean Time en door vliegers gebruikt wordt.
‘We zijn zojuist door een gebied met clear air turbulentie gevlogen en er is nu een storing in de high frequency…’ Hij keek even nadenkend voor zich uit. ‘… Mogelijk atmosferisch van aard. We zullen via vhf contact opnemen met een ander toestel in de buurt, of we maken gebruik van acars. We beschikken niet over satelliettelefoon…’ Greg dacht weer even na en sloot af. ‘Oceans 582, einde.’
Hij liet de zendknop los, weer was er slechts ruis en gekraak te horen, en hij verbrak de hf.
De copiloot had drie kortegolf vhf-radio’s ter beschikking. Doorgaans werd er één gebruikt voor communicatie met verkeerstorens, één was reserve en de derde stond altijd open op de noodfrequentie, om passerende vliegtuigen te bereiken of een grondstation op minder dan vierhonderd kilometer afstand, het maximale kortegolfbereik.
Greg probeerde de radio’s een voor een, maar hij kreeg geen contact. Niet met een ander toestel en ook niet met een grondstation op een van de eilanden beneden hen in de Stille Oceaan. Ook werd er niet gereageerd op de noodfrequentie.
‘Zonder vhf doet acars het ook niet,’ zei Jim.
Even was het stil in de cockpit.
Soms zei stilte meer dan woorden. Jim en zijn vrouw Jody waren meer en meer gaan zwijgen en dat zei zeker veel, zo niet alles. Het enige dat nog wel werd uitgesproken, waren de verwijten over en weer. Zijn huwelijk was een opgebrande kaars. Tot die conclusie was hij gekomen, vóór de laatste uren voor hij aan boord van de Princess was gegaan.
Hij wenste dat die uren nooit gebeurd waren.
Greg boog zich opeens naar voren; hij had iets gezien.
Jim keek mee, zag het ook en zijn mond viel open.